Ρατσισμός, το κοινωνικό ή μάλλον ανθρώπινο φαινόμενο που ολοένα και περισσότερο απλώνεται στους πολιτισμούς. Ο όρος περιγράφει την αντίληψη ότι οι άνθρωποι δεν είναι ίσοι αλλά διαχωρίζονται σε ανώτερους και κατώτερους σύμφωνα με την εθνικότητα, το χρώμα του δέρματος, την οικονομική κατάσταση, τις θρησκευτικές πεποιθήσεις, τις πολιτικές απόψεις, τις σεξουαλικές προτιμήσεις.
Ένα φαινόμενο το οποίο δεν είναι φρέσκο διότι, η αναφορά του εντοπίζεται αιώνες πίσω στο χρόνο, από την αποικιοκρατία κιόλας, στους Αφροαμερικανούς και, μέχρι το 1991 όπου τυπικά καταργήθηκε το καθεστώς των φυλετικών κυρίως διακρίσεων με τους αξιοθαύμαστους αγώνες του Νέλσον Μαντέλα.
Και μπορεί οι ρατσιστικές απόψεις να περιορίστηκαν μέσα στα χρόνια, ωστόσο οι συμπεριφορές που εξέφραζαν τις πεποιθήσεις παρατηρούνται μέχρι και σήμερα. Και αναφερόμαστε στους τρόπους με τους οποίους οι «ανώτεροι» αντιμετωπίζουν τους «κατώτερους» στηριζόμενοι στην απαξίωση, τον χλευασμό, την άσκηση σωματικής αλλά και ψυχολογικής βίας, τον εκφοβισμό, την καταστροφή των περιουσιακών στοιχειών, τον αποκλεισμό, την διάκριση στην παροχή υπηρεσιών αλλά και κάθε άλλη στάση η οποία προσβάλει την ανθρώπινη υπόσταση.
Οι αιτίες του ρατσισμού είναι πολλές. Ας αρχίσουμε όμως από την έλλειψη παιδείας, το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο, τον ανταγωνισμό, τον φανατισμό. Και ας προχωρήσουμε στους άλλους λόγους οι οποίοι αφορούν στην οικονομική εκμετάλλευση, στην εγκληματικότητα, στην ανεργία, στις προκαταλήψεις, στις πολιτικές σκοπιμότητες, στην εθνικιστική ιδεολογία για να καταλήξουμε στην δομή της προσωπικότητας του ανθρώπου.
Η προσωπικότητα του ανθρώπου αποτελεί την σημαντικότερη αιτία έκφρασης των ρατσιστικών στάσεων. Και αυτό γιατί τα ευρήματα των ερευνητικών παρατηρήσεων συνδέουν τα συμπλέγματα ανωτερότητας ή κατωτερότητας που διέπουν κάποιον άνθρωπο με την ρατσιστική ιδεολογία. Πιο συγκεκριμένα, έχει αποδειχτεί ότι ένας άνθρωπος ο οποίος έχει χαμηλή αυτοεκτίμηση και διαθέτει αρνητική εικόνα για τον εαυτό, ευκόλως θα αισθανθεί απειλή από την παρουσία των άλλων στο περιβάλλον που εντάσσεται. Συνήθως, τα άτομα με «αδύναμη» προσωπικότητα φέρουν πολλά αισθήματα κατωτερότητας τα οποία εκφράζονται μέσα από αρνητικά συναισθήματα όπως είναι ο φθόνος, η κακία, το μίσος. Κατά την προσπάθεια τους να διαχειριστούν τις αρνητικές εκφράσεις του εαυτού αναζητούν τις πλέον ευάλωτες ανθρώπινες ομάδες ώστε ασκώντας κάθε είδος επιρροής να αισθανθούν κυριαρχικοί βελτιώνοντας σύμφωνα με τις δικές του απόψεις τα αισθήματα μειονεξίας. Αντιστρόφως ανάλογη είναι η συμπεριφορά των ατόμων που χαρακτηρίζονται από συμπλέγματα ανωτερότητας. Σε αυτή την περίπτωση, οι άνθρωποι που διαθέτουν ναρκισσιστικά στοιχεία επιδρούν στις ευάλωτες ομάδες για να εκφράσουν με αυτό τον τρόπο την υπεροχή και την κυριαρχία επιβεβαιώνοντας την ανωτερότητα που νιώθουν έναντι των άλλων.
Όμως, ανεξάρτητα από την ερμηνεία του ρατσισμού είναι σημαντικό να τονιστεί η αρνητική επίδραση του φαινομένου στο σεβασμό της ανθρώπινης οντότητας είτε κατάγεται από αυτή ή την άλλη χώρα, είτε είναι άσπρη-μαύρη-κίτρινη είτε είναι πλούσια ή φτωχή είτε πιστεύει στη μια ή στην άλλη θρησκευτική ή πολιτική φιλοσοφία είτε ελκύεται από άνδρα ή γυναίκα.
Για αυτό χρειάζεται να δράσουμε όλοι άμεσα αξιοποιώντας κάθε μέσο καταστολής του ρατσισμού. Και εφόσον πρόκειται για ένα κοινωνικό κατά βάση φαινόμενο είναι απαραίτητο να κινηθούν διαδικασίες πληροφόρησης και ευαισθητοποίησης για την διαφορετικότητα των ανθρώπων αρχικά από την πλευρά της πολιτείας. Αλλά και ατομικά, αν αντιληφθούμε ρατσιστικές συμπεριφορές οι οποίες υιοθετούνται από τους ίδιους ή από τους συνανθρώπους, ωφελεί να αποταθούμε σε ειδικούς φορείς ή ιδιώτες ώστε να πάρουμε την βοήθεια που απαιτείται για να διαχειριστούμε τις συγκεκριμένες αντιδράσεις.
Γιατί, εμπειρικά θα σας πω ότι δεν υπάρχει χειρότερο συναίσθημα από αυτό της αφιλόξενης διάθεσης των άλλων ιδιαίτερα τον πρώτο καιρό της εγκατάστασης σε μια ξένη χώρα, τότε που έχουμε πιο πολύ ανάγκη να νιώσουμε αποδεκτοί για να συνεχίσουμε αξιοπρεπώς την ζωή. Και παράλληλα, αναφέρω ότι δεν υπάρχει ομορφότερο συναίσθημα από αυτό που αφήνει ένα εγκάρδιο καλωσόρισμα στη «νέα πατρίδα».
Άλλωστε το γεγονός ότι ζούμε σε μία χώρα σήμερα δεν αναιρεί οποιαδήποτε μελλοντική μετοίκιση ιδιαίτερα αν λάβουμε υπόψη την «ρευστότητα» της σταθερότητας αλλά και την άποψη ότι τελικά όλοι είμαστε πολίτες αυτού του κόσμου.
Για αυτό μην προκαλείς στους άλλους, ότι δεν θα ήθελες να σου κάνουν όταν βρεθείς στην θέση τους!
Βασιλική Γ. Βενέτη, PostMA
Επιστημονική Υπεύθυνη ΔΔΕΕΨΥ® Ελλάδα
Υπεύθυνη Διεύθυνσης Veneti CPT Services Ltd, Κύπρος
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου