"Δεν υπάρχει πιο συναρπαστικό ταξίδι από εκείνο της γνωριμίας με τον εαυτό"

Βασιλική Γ. Βενέτη, Post MA - Vasiliki G. Venetis, Post MA

31.1.12

Τα Οφέλη της Καλής Διάθεσης!

Υπάρχουν στιγμές που νιώθουμε ότι όλα εξελίσσονται με τελείως διαφορετικό τρόπο από ότι θα θέλαμε, υπάρχουν λεπτά που πιστεύουμε πως ότι και να κάνουμε δεν θα καταφέρουμε να αλλάξουμε ότι φαίνεται να προχωρά αντίθετα και υπάρχουν φάσεις κατά τις οποίες αισθανόμαστε ότι αδυνατούμε να φέρουμε εις πέρας τις ανθρώπινες αποστολές μας.
 

Και ίσως οι παραπάνω συνειδητοποιήσεις να είναι περισσότερο αισθητές όταν βαλλόμαστε από αρνητικές και όχι μόνο εξελίξεις οι οποίες με μεγάλη ευκολία θα κλονίσουν την πίστη που έχουμε τόσο για τον εαυτό όσο και για την πραγματικότητα που ζούμε και, κουρασμένοι ψυχικά να νιώσουμε την ανάγκη ώστε να εκφράσουμε την δυσάρεστη διάθεση που μας χαρακτηρίζει μέσω των αρνητικών σκέψεων.
 

Άλλωστε αν λάβουμε υπόψη τις βασικές αρχές της γνωσιακής-συμπεριφορικής θεωρίας τότε με σιγουριά θα υποστηρίξουμε ότι ο αρνητικός τρόπος σκέψης ευκόλως επιδρά στην ψυχική διάθεση ενισχύοντας την εκδήλωση των δυσλειτουργικών συμπεριφορών που απαιτούνται ώστε να εκτονωθούν προσωρινά μεν αλλά όχι αποτελεσματικά οι δυσάρεστες σκέψεις.
 

Βέβαια ένα από τα πλεονεκτήματα της θεωρίας της γνωσιακής-συμπεριφορικής ψυχοθεραπείας είναι η «μεγαλοδυναμία» που αναγνωρίζει στον άνθρωπο αναφορικά με την δυνατότητα της αναδιαμόρφωσης του αρνητικού τρόπου σκέψης.
Με λίγα λόγια, αν καταφέρουμε να αναδιαμορφώσουμε το αρνητικό περιεχόμενο των σκέψεων κλονίζοντας τις δυσλειτουργικές πεποιθήσεις τότε θα είμαστε σε θέση να αντικαταστήσουμε τις δυσάρεστες νοητικές εκφράσεις με πιο ρεαλιστικές, επιδρώντας ανακουφιστικά αλλά και θετικά στο ύφος της ψυχολογίας μας.
 

Και μπορεί η αναδιαμόρφωση του αρνητικού τρόπου σκέψης να αποτελεί ένα σημαντικό εργαλείο στα χέρια του θεραπευόμενου, ταυτόχρονα όμως χαρακτηρίζεται ως ένα από τα βασικά μειονεκτήματα της γνωσιακής θεωρίας αφού έχει αποδειχτεί ότι οι σκέψεις δεν μπορούν να παρατηρηθούν και να μελετηθούν εργαστηριακά, άποψη η οποία προσφέρει σταθερό πάτημα στις αξίες του συμπεριφορισμού περί απτότητας των ανθρώπινων αντιδράσεων. Για αυτό ίσως, το πάντρεμα της γνωσιακής θεωρίας με τον συμπεριφορισμό να γεννά τις πλέον αποτελεσματικές παρεμβάσεις στην λειτουργικότητα των ανθρώπων.
 

Οπότε αν καταφέρουμε να εμπλουτίσουμε την ζωή μας με όσες δραστηριότητες αυξάνουν σημαντικά τα επίπεδα της θετικής διάθεσης τότε θα συμβάλλουμε δημιουργικά στο χτίσιμο μιας ποιοτικής καθημερινότητας.
 

Μια χαρά ακούγονται όλα στην θεωρία θα αναλογιστούμε, τι γίνεται όμως όταν χρειάζεται να τεθεί σε εφαρμογή η προσπάθεια βελτίωσης της διάθεσης ιδιαίτερα όταν όλα ή σχεδόν όλα πηγαίνουν από το κακό στο χειρότερο!
 

Το μυστικό της θετικής διάθεσης στηρίζεται στην αγάπη που τρέφουμε για τον εαυτό μας. Αν αγαπάμε πραγματικά κάθε πτυχή του είναι μας τότε, διακρινόμαστε από αυτοπεποίθηση, εσωτερική ενέργεια, ψυχική ισορροπία, συναισθηματική πληρότητα και, διαθέτουμε την ψυχραιμία που απαιτείται ώστε να αξιολογήσουμε αντικειμενικά όσα εκτυλίσσονται γύρω μας και ανακτώντας τις δυνάμεις να κινηθούμε συμπεριφορικά προς ένα καλύτερο παρόν.
 

Τότε, θα είναι εύκολο να εντάξουμε στην καθημερινότητα όποια δραστηριότητα είναι ικανή να αποτινάξει εσωτερικά την μίζερη διάθεση. Και θα παρατηρήσουμε ότι όσο ασχολούμαστε με ευχάριστες καταστάσεις τόσο νέες δραστηριότητες έρχονται να προστεθούν στις υπάρχουσες διαμορφώνοντας κατά κάποιο τρόπο την ιδανική πραγματικότητα.
 

Και νιώθοντας ευχάριστα θα έχουμε την επιθυμία να μοιραστούμε τα όμορφα συναισθήματα που μας πλημμυρίζουν με τους ανθρώπους που θέλουμε να έχουμε δίπλα μας. Έτσι στηριζόμενοι στην ποιοτική επικοινωνία θα κοινωνικοποιηθούμε προσφέροντας μέρη του εαυτού και λαμβάνοντας με ευγνωμοσύνη ότι οι συνάνθρωποι έχουν να προσφέρουν σε μας.
Και διευρύνοντας τους διαπροσωπικούς ορίζοντες, κινούμενοι ανθρωποκεντρικά και συνεργατικά θα αντιληφθούμε ότι είναι εφικτό να επιδιώξουμε μια καλύτερη εσωτερική και εξωτερική πραγματικότητα. Και κάθε προσωπικό ή συλλογικό επίτευγμα θα αποτελεί ένα ακόμη εφαλτήριο για μια πιο θετική διάθεση και πολλές αισιόδοξες σκέψεις οι οποίες θα είναι δυνατόν να μεταμορφωθούν σε απτά επιχειρήματα διορθώνοντας αισθητά την κακή διάθεση στις δύσκολες στιγμές της απαισιοδοξίας.
 

Γιατί μπορεί ως άνθρωποι να μην καθορίζουμε πλήρως την ροή της ιστορίας αλλά διαθέτουμε ψυχικά και νοητικά ότι χρειάζεται για να φέρουμε στην προσωπική μας εξέλιξη ότι έχουμε ονειρευτεί. Και υλοποιώντας τους στόχους, να συνειδητοποιήσουμε ότι τελικά τίποτα δεν είναι ανέφικτο και πολύ περισσότερο η ενίσχυση της ικανότητας που έχουμε να νιώσουμε καλά για να απολαύσουμε όπως εμείς ορίζουμε κάθε μοναδική στιγμή στην ζωή μας.
 

Και στηριζόμενοι στην θετική μας διάθεση χρόνια αργότερα κοιτώντας πίσω, να εκτιμήσουμε ότι τελικά καταφέραμε να περπατήσουμε στον δικό μας ρυθμό δαμάζοντας με επιτυχία ότι φαινόταν να διαταράζει προσωρινά την υποκειμενική μας ευτυχία!

Βασιλική Βενέτη, Post MA
Κλινική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, «Διεπιστημονικό Δίκτυο Εξειδίκευσης Επαγγελματιών Ψυχικής Υγείας»  
       

27.1.12

Σεμινάριο-Εργαστήριο για την Γνωσιακή-Συμπεριφορική Θεραπεία της Καταθλιπτικής Διαταραχής

Στα πλαίσια της συνεχιζόμενης εκπαίδευσης των επαγγελματιών ψυχικής υγείας αλλά και της ευαισθητοποίησης του κοινού για θέματα ψυχικού περιεχόμενου, το «Διεπιστημονικό Δίκτυο Εξειδίκευσης Επαγγελματιών Ψυχικής Υγείας» διοργανώνει

στις 11 & 12 Φεβρουαρίου 2012

«Σεμινάριο –Εργαστήριο για την Γνωσιακή-Συμπεριφορική Θεραπεία της Καταθλιπτικής Διαταραχής»

Εισηγήτρια: Βασιλική Βενέτη, Post MA,

Κλινική Ψυχολόγος, Γνωσιακή-Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεύτρια

Υπεύθυνη του "Διεπιστημονικού Δικτύου Εξειδίκευσης Επαγγελματιών Ψυχικής Υγείας"

Το Σεμινάριο-Εργαστήριο
Το Σεμινάριο-Εργαστήριο απευθύνεται σε συμβούλους, ψυχολόγους, ψυχιάτρους, ψυχοθεραπευτές αλλά και κάθε ενδιαφερόμενο που επιθυμεί να ενημερωθεί για την φύση, την συμπτωματολογία, την αιτιολογία και την θεραπεία της Καταθλιπτικής Διαταραχής.

Το Σεμινάριο-Εργαστήριο διαρκεί δύο ημέρες, Σάββατο και Κυριακή, από τις 10:00 πμ μέχρι τις 16:00 μμ.

Η Θεματολογία του Σεμιναρίου-Εργαστηρίου
296.2x Μείζων Καταθλιπτική Διαταραχή, Μοναδικό Επεισόδιο
296.3x Μείζων Καταθλιπτική Διαταραχή, Υποτροπιάζουσα
300.4 Δυσθυμική Διαταραχή
311 Καταθλιπτική Διαταραχή Μη Προσδιοριζόμενη Αλλιώς
296. 0x Διπολική Διαταραχή Ι, Μοναδικό Μανιακό Επεισόδιο
296.40 Διπολική Διαταραχή Ι, Τελευταίο Επεισόδιο Υπομανιακό
296.4x Διπολική Διαταραχή Ι, Τελευταίο Επεισόδιο Μανιακό
296.6x Διπολική Διαταραχή Ι, Τελευταίο Επεισόδιο Μικτό
296.5x Διπολική Διαταραχή Ι, Τελευταίο Επεισόδιο Καταθλιπτικό
296.7 Διπολική Διαταραχή Ι, Τελευταίο Επεισόδιο Απροσδιόριστο
296.89 Διπολική Διαταραχή ΙΙ, Επαναλαμβανόμενα Μείζονα Καταθλιπτικά Επεισόδια Με Υπομανιακά Επεισόδια
301.13 Κυκλοθυμική Διαταραχή
296.80 Διπολική Διαταραχή Μη Προσδιοριζόμενη Αλλιώς
293.xx Άλλες Διαταραχές της Διάθεσης

Τα Γενετικά, Βιολογικά, Ψυχολογικά και Κοινωνικά Αίτια της Καταθλιπτικής Διαταραχής

Η φαρμακευτική αντιμετώπιση της Καταθλιπτικής Διαταραχής

Η Γνωσιακή-Συμπεριφορική Θεραπεία της Καταθλιπτικής Διαταραχής

Τεχνικές Διαχείρισης του Καταθλιπτικού Συναισθήματος

Τρόποι Υποστήριξης και Ενίσχυσης του Περιβάλλοντος των Πασχόντων με Καταθλιπτική Διαταραχή

Πιστοποιητικό Παρακολούθησης
Με την ολοκλήρωση του Σεμιναρίου-Εργαστηρίου, οι συμμετέχοντες θα λάβουν «Πιστοποιητικό Παρακολούθησης του Σεμιναρίου-Εργαστηρίου για την Γνωσιακή-Συμπεριφορική Θεραπεία της Καταθλιπτικής Διαταραχής»

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την δομή του Σεμιναρίου-Εργαστηρίου και δηλώσεις συμμετοχής μπορείτε να καλέσετε στο 210 6993276, Δευτέρα ως Παρασκευή από τις 12:00 πμ μέχρι τις 20:00 μμ ή να στείλετε μήνυμα στην ηλεκτρονική διεύθυνση veneti@depsy.gr

Κόστος Σεμιναρίου-Εργαστηρίου: 100 ευρώ

Βασιλική Βενέτη, Post MA
Κλινική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
"Διεπιστημονικό Δίκτυο Εξειδίκευσης Επαγγελματιών Ψυχικής Υγείας"

24.1.12

Έναρξη του Προγράμματος Εξειδίκευσης Θεραπείας των Διαταραχών Προσωπικότητας στην Θεσσαλονίκη.

Εισηγήτρια: Βασιλική Βενέτη, Post MA, Κλινική Ψυχολόγος

Γνωσιακή-Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεύτρια.

Διάρκεια Προγράμματος: 4 Φεβρουαρίου 2012- 29 Απριλίου 2012

Δηλώσεις Συμμετοχής μέχρι τις 27 Ιανουαρίου του 2012

Κόστος Προγράμματος: 800 ευρώ

Το επαγγελματικό πρόγραμμα εκπαίδευσης στην Θεραπεία των Διαταραχών της Προσωπικότητας απευθύνεται στους ψυχολόγους, ψυχιάτρους, ψυχοθεραπευτές και στους ειδικούς στο τομέα της απεξάρτησης που έχουν εκπαιδευτική αλλά και επαγγελματική εμπειρία στην γνωσιακή-συμπεριφορική ψυχοθεραπεία, την θεραπεία σχημάτων ή σε άλλο μοντέλο συμβουλευτικής και ψυχοθεραπείας.

Το πρόγραμμα εξειδίκευσης στοχεύει στην αναγνώριση, στην εξοικείωση και στην κλινική αξιολόγηση των διαταραχών της προσωπικότητας. Κατά την διάρκεια της εκπαίδευσης, σχολιάζονται λεπτομερώς οι ομάδες των διαταραχών της προσωπικότητας ενώ δίνεται έμφαση στον σχεδιασμό του κατάλληλου θεραπευτικού πλάνου το οποίο βασίζεται στις αρχές της γνωσιακής-συμπεριφορικής ψυχοθεραπείας και της θεραπείας σχημάτων.

Το πρόγραμμα εκπαίδευσης εξελίσσεται σε 4 εργαστήρια. Κάθε εργαστήριο διαρκεί ένα Σαββατοκύριακο από τις 9:00 πμ μέχρι τις 18:00 μμ, το οποίο εκτός από την ανάλυση των θεματικών ενοτήτων περιλαμβάνει δραστηριότητες πρακτικής εκπαίδευσης, ασκήσεις αυτογνωσίας, σχολιασμούς περιστατικών και προβολές μαγνητοσκοπημένων συνεδριών.

Αναλυτικά, η θεματολογία της εκπαίδευσης περιλαμβάνει:

4 & 5 Φεβρουαρίου 2012

Η Γνωσιακή-Συμπεριφορική Θεωρία και Θεραπεία

Η Θεωρία και Θεραπεία Σχημάτων

Εισαγωγή στις Διαταραχές Προσωπικότητας

301.0 Η Παρανοειδής Διαταραχή της Προσωπικότητας

Η Θεραπεία της Παρανοειδής Διαταραχή της Προσωπικότητας

301.20 Η Σχιζοειδής Διαταραχή της Προσωπικότητας

Η Θεραπεία της Σχιζοειδής Διαταραχή της Προσωπικότητας

301.22 Η Σχιζότυπη Διαταραχή της Προσωπικότητας

Η Θεραπεία της Σχιζότυπη Διαταραχή της Προσωπικότητας

10 & 11 Μαρτίου 2012

301.7 Η Αντικοινωνική Διαταραχή της Προσωπικότητας

Η Θεραπεία της Αντικοινωνική Διαταραχή της Προσωπικότητας

301.83 Η Μεταιχμιακή-Οριακή Διαταραχή της Προσωπικότητας

Η Θεραπεία της Μεταιχμιακής-Οριακής Διαταραχή της Προσωπικότητας

301.50 Η Ιστριονική Διαταραχή της Προσωπικότητας

Η Θεραπεία της Ιστριονικής Διαταραχή της Προσωπικότητας

301.81 Η Ναρκισσιστική Διαταραχή της Προσωπικότητας

Η Θεραπεία της Ναρκισσιστικής Διαταραχή της Προσωπικότητας

31 Μαρτίου 2012 & 1 Απριλίου 2012

301.82 Η Αποφευκτική Διαταραχή της Προσωπικότητας

Η Θεραπεία της Αποφευκτικής Διαταραχή της Προσωπικότητας

301.6 Η Εξαρτητική Διαταραχή της Προσωπικότητας

Η Θεραπεία της Εξαρτητικής Διαταραχή της Προσωπικότητας

28 & 29 Απριλίου 2012

301.4 Η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή της Προσωπικότητας

Η Θεραπεία της Ιδεοψυχαναγκαστικής Διαταραχή της Προσωπικότητας

301.9 Διαταραχή της Προσωπικότητας μη Προσδιοριζόμενη Αλλιώς

Η Θεραπεία της Διαταραχής της Προσωπικότητας μη Προσδιοριζόμενη Αλλιώς

Ολοκλήρωση της Εκπαίδευσης

Με την ολοκλήρωση του προγράμματος, οι απόφοιτοι λαμβάνουν «Δίπλωμα Εξειδίκευσης στην Θεραπεία των Διαταραχών της Προσωπικότητας» ενώ, καθίστανται επαγγελματικά ικανοί να διαγιγνώσκουν την φύση της ψυχικής διαταραχής, να οργανώνουν και να εξελίσσουν αποτελεσματικά την θεραπευτική διαδικασία, να προσφέρουν τις απαιτούμενες υπηρεσίες στα υποστηρικτικά περιβάλλοντα των θεραπευομένων, να αντιλαμβάνονται τις ιδιομορφίες και να διαχειρίζονται τις αντιστάσεις που προκύπτουν από τις θεραπευτικές συνεργασίες.

Για περισσότερες πληροφορίες και δηλώσεις συμμετοχής μπορείτε να καλέσετε στο

210 6993276 ή να στείλετε μήνυμα στην ηλεκτρονική διεύθυνση veneti@depsy.gr


Βασιλική Βενέτη,

Κλινική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, "Διεπιστημονικό Δίκτυο Εξειδίκευσης Επαγγελματιών Ψυχικής Υγείας"
Αυτή η διεύθυνση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου προστατεύεται από κακόβουλη χρήση. Χρειάζεται να ενεργοποιήσετε την Javascript για να τη δείτε.

19.1.12

Οι Αλλαγές στην Ζωή μας!

Η άποψη «Η ζωή πονάει…, ο θάνατος δεν πονάει!»… μπορεί να γεννά πολλούς προβληματισμούς. Αφ ενός γιατί περιέχει την λέξη «θάνατος», στο άκουσμα της οποίας, κάθε άνθρωπος όσο εξοικειωμένος και αν είναι, νιώθει δυσάρεστα στην ιδέα ότι κάποια στιγμή θα πάψει να ζει, αφ ετέρου γιατί σε καμία περίπτωση δεν θέλουμε να βιώνουμε καθημερινά δυσάρεστες καταστάσεις αφού, όλοι επιδιώκουμε και αγωνιζόμαστε για την διατήρηση του καλύτερου δυνατού στην ζωή μας.

Όμως, δυστυχώς ή ευτυχώς, η ζωή δεν φέρνει μόνο ότι θέλουμε στον δρόμο μας αλλά και πολλά ακόμα τα οποία θα ευχόμασταν να μην τα είχαμε δει να συμβαίνουν. Επιτυχίες, όμορφες στιγμές, ανατροπές, δύσκολες καταστάσεις, τραυματικές εμπειρίες, καθώς και οτιδήποτε άλλο προκαλεί αναταραχή στην προσωπική και ψυχική μας ηρεμία.

Αν και κάθε άνθρωπος θα απαντήσει με τον δικό του τρόπο στις αλλαγές που προκύπτουν στο βάδισμα του, όταν βιώνουμε μια πρωτόγνωρη κατάσταση, αρνητική ή θετική, συνήθως η πρώτη μας αντίδραση σε αυτή θα εκφραστεί με έντονες σωματικές αλλά και ψυχικές εκδηλώσεις ανησυχίας.

Απολύτως ανθρώπινο θα αναλογιστούμε αφού, στην κυριολεξία οτιδήποτε νέο εξελίσσεται, ταράζει τα ασφαλή στεγανά που έχουμε μέχρι εκείνη την στιγμή αυξάνοντας σημαντικά τα αισθήματα ανασφάλειας τα οποία με την σειρά τους θα ενισχύσουν τα επίπεδα άγχους για να καταλήξουν σε αρνητικές και πολλές φορές παράλογες σκέψεις.

Επειδή όμως οι αλλαγές είναι απαραίτητες και θέλουμε να υπάρχουν στην συνέχεια μας, χρειάζεται να κινηθούμε προς εκείνη την κατεύθυνση ώστε να προσαρμοστούμε στην νέα τάξη πραγμάτων.

Και σε αυτήν την περίπτωση, η διαδικασία της προσαρμογής διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Ωστόσο, κάπου στη μέση υπάρχει μια κοινή παρατήρηση η οποία οδηγεί σε όμοιες συμπεριφορές.

Το αίσθημα της εμπιστοσύνης είναι το βασικό συστατικό της επιτυχημένης προσπάθειας. Αρχικά, έχουμε ανάγκη να εμπιστευτούμε τον εαυτό μας και στην συνέχεια την κατάσταση που βιώνουμε.

Όταν προσπαθούμε να εμπιστευτούμε τον εαυτό μας, περνούμε από αρκετά εναλλασσόμενα στάδια. Οπότε είναι φυσικό να προβληματιστούμε, να αναπτύξουμε υποθέσεις, να απελπιστούμε, να νιώσουμε αισιόδοξοι, να αισθανθούμε αδύναμοι, να μετρήσουμε τα όρια μας, να κλονίσουμε τις αντοχές, να καταλήξουμε σε ερμηνείες και, να αποκτήσουμε ισορροπία αναγνωρίζοντας ότι πια είμαστε σε θέση να δοκιμαστούμε σε ότι νέο έρχεται. Και τότε έχοντας πίστη στις δυνάμεις μας, κινούμαστε προς την εμπειρία που ξεδιπλώνεται μπροστά μας.

Βέβαια, ότι νιώθουμε ασφαλείς δεν συνεπάγεται πως αποδεχόμαστε πλήρως ότι εξελίσσεται στον δρόμο μας. Όπως αναφέρθηκε, έχουμε ανάγκη να εμπιστευτούμε τόσο εμάς όσο και την εμπειρία που συμβαίνει.

Έτσι αποκωδικοποιώντας την αλλαγή, θα περάσουμε από ανάλογα στάδια με την μόνη διαφορά ότι σε αυτή την προσπάθεια θα εστιάσουμε την διερεύνηση όχι τόσο σε εμάς αλλά κυρίως στο αν η εμπειρία που μας κλείνει δελεαστικά το μάτι παρέχει τις κατάλληλες προϋποθέσεις ώστε να αισθανθούμε ασφαλείς για να την απολαύσουμε.

Και η ιστορία θα μας πει ότι, αφού στηριζόμαστε στις δυνάμεις μας, μπορούμε πλέον να ερμηνεύσουμε αντικειμενικά οτιδήποτε διαδραματίζεται και νιώθοντας σίγουροι να αποδεχτούμε ότι απλόχερα και όχι τυχαία συμβαίνει στην ζωή μας.

Ίσως να φαίνεται δυσλειτουργικό, ίσως να φαίνεται ανώριμο, ίσως να φαίνεται ψυχοφθόρο, χρειάζεται όμως να δοκιμαστούμε αρχικά με τον εαυτό μας και στην συνέχεια, με ότι λαμβάνει χώρα γύρω μας γιατί μονάχα μέσω αυτής της διαδικασίας θα καλωσορίσουμε την αλλαγή που χτυπά την πόρτα της ζωής μας.

Γιατί μπορεί η ζωή να διαθέτει δυσκολίες και προβληματισμούς ή αρνητικές καταστάσεις που σαφώς μας εξαντλούν αλλά, αν τολμήσουμε να εκτιμήσουμε την θετική πλευρά της σημαντικότητας αυτών τότε, θα «πλουτίσουμε» ως άνθρωποι γνωρίζοντας καλύτερα τον εαυτό μας και αποκτώντας περισσότερες εμπειρίες θα αναδιαμορφώσουμε ποιοτικά τα επίπεδα της καθημερινότητας αξιοποιώντας τις ευκαιρίες που εμείς θεωρούμε ιδανικές ώστε να ρουφήξουμε με ζωντάνια κάθε ανεπανάληπτη στιγμή του μοναδικού περάσματος μας στον χρόνο!

Βασιλική Βενέτη
Κλινική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια, «Διεπιστημονικό Δίκτυο Εξειδίκευσης Επαγγελματιών Ψυχικής Υγείας»

4.1.12

Η Οργανική και Ψυχολογική Επίδραση του Καρκίνου


Συχνά πιστεύουμε πως οι δυσκολίες που θα εμφανιστούν στους άλλους δεν θα υπάρξουν ποτέ στην δική μας πορεία. Άποψη η οποία κλονίζεται σημαντικά κυρίως σε ότι αφορά την υγεία μας ιδιαίτερα αν νοσήσουμε ξαφνικά από μια σοβαρή ή ανίατη ασθένεια όπως είναι ο καρκίνος.

Η ασθένεια του καρκίνου διαγνώστηκε για πρώτη φορά πριν από πολλά χρόνια. Έρευνες έχουν καταλήξει σε ευρήματα τα οποία πιστοποιούν την ύπαρξη κάποιας μορφής καρκίνου στα οστά από την εποχή της Αρχαίας Αιγύπτου.

Βέβαια, ο όρος καρκίνος εισήχθη από τον αρχαίο Έλληνα γιατρό Ιπποκράτη ο οποίος καθιέρωσε τον όρο στην προσπάθεια του να περιγράψει την εμφάνιση συγκεκριμένων όγκων, διογκώσεων και έλκων που εντοπίζονται εσωτερικά και εξωτερικά στο ανθρώπινο σώμα.

Στις μέρες μας, ο καρκίνος αναφέρεται σε μια ομάδα σοβαρών οργανικών ασθενειών που εξαπλώνονται με τον ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό των κυττάρων. Αν και είναι σύνηθες, ο καρκίνος να προσβάλλει κυρίως ανθρώπους μέσης ηλικίας παρ όλα αυτά, καταγράφονται περιπτώσεις κατά τις οποίες νοσούν άνθρωποι νεαρής ή ακόμα και παιδικής ηλικίας. Κατά συνέπεια, ο καρκίνος αποτελεί την δεύτερη πιο συχνή αιτία θανάτου μετά από τις καρδιοπάθειες στον γενικό πληθυσμό.

Όπως αναφέρθηκε, ο καρκίνος εξελίσσεται με τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων του ανθρώπινου οργανισμού. Ειδικά, μέχρι την ενηλικίωση του ανθρώπου, τα κύτταρα του οργανισμού διαιρούνται συνεχώς και έντονα και καθώς μεγαλώνουμε, διαιρούνται για να αντικαταστήσουν εκείνα που έχουν φθαρεί ή πεθάνει. Αντίθετα, στην εξέλιξη της καρκινικής νόσου ανεξάρτητα από την ηλικία του ανθρώπου, τα κύτταρα διαιρούνται ανεξέλεγκτα με αποτέλεσμα την δημιουργία μιας μάζας κυττάρων που ονομάζεται όγκος. Ο όγκος διαχωρίζεται σε καλοήθη και κακοήθη ανάλογα με την μορφολογία του. Ο καλοήθης όγκος περιβάλλεται από συνδετικό ιστό ο οποίος δεν επιτρέπει την εξάπλωση του σε άλλα ζωτικά όργανα του σώματος εκτός και αν το μέγεθος του επηρεάζει τις λειτουργίες αυτών.
Ενώ, τα κύτταρα του κακοήθη όγκου δεν περιβάλλονται από τον συνδετικό ιστό με αποτέλεσμα να εισβάλλουν στους γειτονικούς ιστούς και μέσα από την κυκλοφορία του αίματος ή της λέμφου να μεταφέρονται μέσω της μετάστασης σε άλλα σημεία του σώματος δημιουργώντας δευτερογενείς όγκους.

Υπάρχουν πολλά είδη καρκίνου όπως ο καρκίνος του πνεύμονα, του παχέως εντέρου, του αίματος, του εγκεφάλου, των οστών, της μήτρας, του στήθους, του προστάτη, των λεμφαδένων. Κάθε μορφή καρκίνου έχει συγκεκριμένα συμπτώματα, διαφορετική εξέλιξη και θεραπεία. Οι επιπτώσεις της ασθένειας στον άνθρωπο εξαρτώνται από το μέγεθος του όγκου, το μέρος του σώματος που έχει προσβάλλει, το στάδιο της νόσου και, από την πιθανότητα της μετάστασης.

Οι αιτίες που μπορούν να ενισχύσουν την εκδήλωση της νόσου είναι πολλές. Η βασικότερη όμως εντοπίζεται στο οικογενειακό ιστορικό της ασθένειας. Δηλαδή υπάρχουν αρκετές πιθανότητες να νοσήσουν άνθρωποι οι οποίοι έχουν δει συγγενείς τους να πάσχουν από την ασθένεια. Συνήθως, ο καρκίνος του παχέως εντέρου, του μαστού, της ωοθήκης και του προστάτη έχουν σημαντικό γενετικό υπόβαθρο.

Όταν λοιπόν υπάρχει κληρονομική προδιάθεση, κάποιες συνθήκες μπορούν να αποτελέσουν τις πλέον ιδανικές βάσεις της ενίσχυσης των σταδίων της νόσου. Η μη ισορροπημένη διατροφή, η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, η καθιστική ζωή, η έλλειψη σωματικής άσκησης, το κάπνισμα, η έκθεση στον ήλιο, οι μολύνσεις από ιούς, η ηπατίτιδα b και c, το aids, καθώς και το άγχος, οι πιεστικές εμπειρίες, η δομή της προσωπικότητας του ανθρώπου αλλά και διάφοροι περιβαλλοντικοί παράγοντες όπως η μολυσμένη ατμόσφαιρα από τα τοξικά αυξάνουν σημαντικά τις πιθανότητες εκδήλωσης της ασθένειας.

Ωστόσο, κάθε μορφή καρκίνου εκδηλώνεται με ειδικά συμπτώματα και εξελίσσεται σε καθορισμένα στάδια. Παράδειγμα, ένα από τα συμπτώματα στον καρκίνου του στομάχου είναι η ξαφνική απώλεια βάρους, ή στον καρκίνο του στήθους οι διογκώσεις των μαστών σε συγκεκριμένα σημεία.

Η γέννηση και η εξάπλωση του καρκίνου είναι μια μακρόχρονη διαδικασία η οποία εξελίσσεται κυρίως σε τέσσερις φάσεις.
Η φάση πρόκλησης διαρκεί περίπου 20 χρόνια. Είναι το διάστημα κατά το οποίο ο άνθρωπος εκτίθεται σε περιβαλλοντικά ερεθίσματα τα οποία είναι ικανά να ενισχύσουν την εκδήλωση της ασθένειας. Η φάση της πρόκλησης μπορεί να είναι πιο σύντομη χρονικά σε κάποιες μορφές καρκίνου όπως είναι οι γενετικοί όγκοι κατά την βρεφική ηλικία ή η λευχαιμία.

Στην διάρκεια της τοπικής φάσης παρατηρείται η εξέλιξη της δυσπλασίας σε καρκίνωμα το οποίο με την σειρά του θα καταλήξει σε διηθητικό καρκίνο.

Στη φάση διήθησης, τα κύτταρα έχουν πλέον επηρεαστεί από πολλά καρκινικά στοιχεία με αποτέλεσμα τόσο τον συνεχή και ανεξέλεγκτο πολλαπλασιασμό τους όσο και την προσβολή των γειτονικών ιστών και των αγγείων του αίματος.

Τέλος, στη φάση της διασποράς, τα κύτταρα διηθούν όλο και περισσότερο τους ιστούς αυξάνοντας έτσι τις πιθανότητες μεταστάσεων στον ανθρώπινο οργανισμό.

Συνήθως, η διάγνωση μιας καρκινικής ασθένειας πέφτει σαν κεραυνός εν αιθρία στην ζωή του ανθρώπου αλλά και της οικογένειας του. Υπό αυτές τις συνθήκες είναι απολύτως ανθρώπινο να υπάρξουν έντονες ψυχικές αντιδράσεις από όλους, μα κυρίως από τον άνθρωπο που καλείται να διαχειριστεί τις συνέπειες της εκδήλωσης του καρκίνου.

Πιο συγκεκριμένα, όταν ο άνθρωπος πληροφορείται την διάγνωση της ασθένειας του βιώνει έντονο άγχος και ανησυχία που μπορούν να εκδηλωθούν με συγκεκριμένες σωματικές αντιδράσεις όπως είναι η ταχυκαρδία, η εφίδρωση, η ζαλάδα, η μυϊκή ένταση, οι κοιλιακοί πόνοι.

Παράλληλα οι ανησυχίες για το μέλλον, η αναζήτηση του κατάλληλου θεραπευτικού πλαισίου καθώς και οι προβληματισμοί για την αποτελεσματικότητα της θεραπείας έρχονται να εντείνουν την ήδη βεβαρυμμένη ψυχολογία του.

Αφού ο ασθενής συνειδητοποιήσει την αντικειμενική διάσταση της πραγματικότητας εμφανίζει αρνητικές συναισθηματικές αντιδράσεις όμοιες με εκείνες που παρατηρούμε σε καταστάσεις απώλειας με κυρίαρχες εκφράσεις τον φόβο του θανάτου και την άρνηση της ασθένειας.

Συνήθως, η πρώτη αντίδραση στην γνωστοποίηση της διάγνωσης του καρκίνου είναι η άρνηση της ύπαρξης της αρρώστιας. Μάλιστα σε κάποιες περιπτώσεις, ο ασθενής πιστεύει ότι η διάγνωση της κατάστασης του δεν είναι αντικειμενική με αποτέλεσμα να ελπίζει σε διόρθωση των ιατρικών απόψεων.

Καθώς όμως ο χρόνος κυλά, και η ασθένεια εξελίσσεται, η άρνηση οδηγεί σε ψυχικό πόνο ο οποίος με την σειρά του θα φέρει την απογοήτευση η οποία θα καταλήξει σε συναισθήματα έντονου θυμού. Ο θυμός θα ενισχύσει αισθήματα αδικίας και ενοχής τα οποία θα εκτονωθούν με τον προβληματισμό για το πώς συνέβαλλε στην εξέλιξη της ασθένειας και τι θα μπορούσε να έχει κάνει ώστε να αποτρέψει την αρνητική εξέλιξη της υγείας του.

Ο έντονος προβληματισμός και η αρνητική ψυχολογία είναι φυσικό να τονώσουν την ήδη καταθλιπτική διάθεση. Το στάδιο της καταθλιπτικής διάθεσης χαρακτηρίζεται ως ιδιαίτερα κρίσιμο αφ ενός γιατί οι ψυχολογικές και οργανικές αντιδράσεις είναι έντονες και αφ έτερου γιατί αν συντρέχουν οι κατάλληλες προϋποθέσεις όπως είναι η κληρονομικότητα μιας διαταραχής της διάθεσης προσφέρεται ο πλέον κατάλληλος εγκλιτικός παράγοντας για την εκδήλωση των συμπτωμάτων της ψυχικής διαταραχής. Όμως, αν οι πιθανότητες κληρονομικότητας είναι ελάχιστες τότε, ξεπερνώντας αυτό το στάδιο, ο ασθενής αρχίζει να αποκτά μια πιο ρεαλιστική άποψη και αφού εξοικειωθεί με την νέα κατάσταση τότε οδηγείται στην προσαρμογή και την αποδοχή των νέων συνθηκών της ζωής του.

Μπορεί να φαίνεται και να είναι δύσκολη η μάχη με την επάρατη νόσο αλλά πολλές φορές έχουμε δει να συμβαίνουν μη αναμενόμενες εξελίξεις όπως κάποιοι να ξεπερνούν την ασθένεια τους και να είναι σε θέση να ζήσουν όπως πριν ή ακόμα καλύτερα.

Επίσης, έχει διαπιστωθεί ότι όταν κλονίζεται σημαντικά η οργανική μας υπόσταση αλλά καταφέρνουμε να επιβιώσουμε τότε, αναπτύσσουμε μια διαφορετική θεώρηση για το νόημα της ζωής. Το θέμα είναι ότι ως ανθρώπινα όντα διακρινόμαστε από πολλά στοιχεία εγωισμού με αποτέλεσμα να θεωρούμε δεδομένες πολλές καταστάσεις στην ζωή μας και κάπου ανάμεσα σε αυτές την ίδια την ζωή. Ερχόμενοι λοιπόν αντιμέτωποι με ιδιαίτερες δοκιμασίες θα αναθεωρήσουμε πολλές από τις στερεότυπες απόψεις που είχαμε μέχρι τότε περνώντας σε άλλα επίπεδα καθημερινότητας.
Ξαφνικά φαίνεται όλα να αλλάζουν και να αποκτούν την πρέπουσα σημασία στην λειτουργικότητα μας.

Μιλώντας με ανθρώπους που πάλεψαν και κατάφεραν να διαχειριστούν θέματα υγείας που οφείλονταν στην μάχη με τον καρκίνο παρατηρούμε ένα μεγαλείο ψυχής το οποίο αναδιαμορφώνει τις αξίες και τους σημαντικούς στόχους όλης της ανθρωπότητας.

Υπό αυτή την θεώρηση μπορεί να υποστηριχτεί η άποψη ότι η θετική ψυχολογία των ανθρώπων που υποφέρουν από καρκίνο ενισχύει την αντίσταση στην εξέλιξη της νόσου χωρίς να σημαίνει ότι είναι ικανή να αναιρέσει την πρόοδο της ασθένειας.

Και αν σκεφτούμε ότι η εξάπλωση της νόσου επηρεάζεται αρκετά από τους ψυχολογικούς παράγοντες τότε δεν χωρά αμφιβολία ότι η αισιοδοξία αποτελεί πολύτιμο εργαλείο στα χέρια των ασθενών.

Και ίσως η επαφή με μια τόσο δύσκολη σωματική κατάσταση να είναι εκείνη που καθιστά τους ανθρώπους περισσότερο δυνατούς και αντικειμενικούς στην ζωή. Γιατί είναι σχεδόν βέβαιο ότι όλοι έχουμε σκεφτεί πως δεν υπάρχει περίπτωση να μας αγγίξουν τόσο δύσκολες καταστάσεις και, όταν τελικά συμβούν τότε εκτιμούμε όπως θα έπρεπε τα μοναδικά που μας προσφέρονται απλόχερα τα οποία θεωρούσαμε δεδομένα. Και πολλές φορές θα αναρωτηθούμε αν χρειάζεται να ζήσουμε δύσκολα για να δούμε με άλλη οπτική όσα φαίνονται μονότονα στην ζωή μας.

Βέβαια, υπάρχει και η άλλη πλευρά της πραγματικότητας. Άνθρωποι που νοσούν από σοβαρές μορφές καρκίνου οι οποίοι βλέπουν να τους εγκαταλείπουν οι δυνάμεις τους και φυσιολογικά δεν δείχνουν καμία διάθεση να αντιμετωπίσουν όσα συμβαίνουν. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι άνθρωποι αφήνουν την εξέλιξη της ασθένειας να συμβεί χωρίς να αγωνιστούν για την αντιμετώπιση της. Τονίζουμε ότι υπάρχουν μορφές καρκίνου οι οποίες επιδρούν αρνητικά στην διάθεση των ασθενών, με συνέπεια οι άνθρωποι να καταβάλλονται ψυχολογικά.

Και δεν είναι μόνο οι νοσούντες που καλούνται να αντιμετωπίσουν την ασθένεια τους, οι οικογένειες αυτών πλήττονται εξίσου από την διάγνωση της σοβαρής ασθένειας. Σαφώς, το σοκ είναι μεγάλο για τον ίδιο τον ασθενή αλλά τα μέλη της οικογένειας κλονίζονται αναλόγως. Βέβαια, θα λέγαμε ότι είναι σε πλεονεκτική θέση γιατί συγκριτικά με τους ασθενείς δεν βλέπουν να απειλείται η ζωή τους αλλά οι ψυχολογικές επιδράσεις είναι το ίδιο και πολλές φορές πιο σοβαρές για εκείνους.

Έχει παρατηρηθεί ότι ο κύκλος του καρκινοπαθούς βιώνει κατά κάποιο τρόπο την ασθένεια με παρόμοιες διαστάσεις. Δηλαδή, θα σημειώσουν ψυχολογικές αντιδράσεις οι οποίες θα εκφράζονται με έντονα και αντιφατικά συναισθήματα όπως ο θυμός, ο φόβος, η ανασφάλεια, η ανησυχία για το μέλλον, η αρνητική διάθεση. Επίσης, είναι πιθανό να εκδηλώνονται συγκεκριμένες εκφράσεις ως τρόποι άμυνας και προσπάθειας αποδοχής των νέων δεδομένων. Άρα θα δούμε συμπεριφορές οι οποίες θα περιέχουν στοιχεία άρνησης και αμφισβήτησης των καταστάσεων, έντονο εκνευρισμό και επιθετικές τάσεις αλλά και επιθυμίες απομόνωσης και απομάκρυνσης από το νοσηρό περιβάλλον.

Οποίες και αν είναι οι αντιδράσεις από τον ασθενή ή το περιβάλλον του, χρειάζεται να αξιολογούνται με επιείκεια και κατανόηση. Ας είμαστε ρεαλιστές, δεν είναι λίγο ότι συμβαίνει στην ζωή τους. Για αυτό είναι απαραίτητη η ιατρική και ψυχολογική υποστήριξη όλων.

Αφ ενός, ο ασθενής χρειάζεται να νοσηλεύεται στο κατάλληλο θεραπευτήριο το οποίο θα παρέχει όσα απαιτούνται για την ποιοτική διαβίωση του αφ ετέρου, είναι σημαντικό τόσο για τον ασθενή όσο και για την οικογένεια του να υποστηρίζονται ψυχολογικά.

Γιατί όλοι έχουν δικαίωμα στην αξιοπρεπή ζωή πόσο μάλλον εκείνοι που χωρίς να το θέλουν βρίσκονται αντιμέτωποι με έναν δύσκολο αλλά όχι ανίκητο αγώνα!

Βασιλική Γ. Βενέτη, Post MA

Κλινική Ψυχολόγος-Ψυχοθεραπεύτρια
Επιστημονική Υπεύθυνη ΔΔΕΕΨΥ® Ελλάδα
Υπεύθυνη Διεύθυνσης Veneti CPT Services LTD, Κύπρος